EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme), insanların rahatsız edici yaşam deneyimlerinin sonucu olan semptomlardan ve duygusal sıkıntılardan kurtulmalarını sağlayan bir psikoterapi yöntemidir. EMDR terapisi, vücudun fiziksel yaralanmada kendini iyileştirebildiği gibi zihnin de psikolojik travmadan iyileşebileceğini göstermektedir. Örneğin, elinizi kestiğinizde vücudunuz yarayı kapatmaya çalışır. Eğer elinizdeki kesiğe yabancı bir cisim girdiyse veya tekrarlanan yaralanma yarayı tahriş ederse bu kesik iltihaplanır ve ağrıya neden olur. Bu yabancı cisim kaldırıldıktan ve yaraya dikiş atıldıktan sonra iyileşmeyi vücut devam ettirir.
EMDR terapisi, zihinsel süreçlerde de benzer bir olay dizisinin gerçekleştiğini gösterir. Beynin bilgi işleme sistemi doğal olarak zihinsel sağlığı korumaya çalışmaktadır.
Rahatsız edici bir olayın (aldatılma, ölüm, kayıp, savaş, salgın hastalık, şiddette maruz kalma, istismara uğrama, işten atılma, mobing v.s.) etkisiyle beynin bilgi işleme sistemi bloke olursa veya dengesizleşirse, duygusal yara iltihaplanır ve yoğun acıya neden olabilir. Blok kaldırıldıktan sonra iyileşme devam eder. EMDR terapi eğitim oturumlarında öğrenilen ayrıntılı protokolleri ve prosedürleri kullandığımızda beynin doğal iyileşme süreçlerini etkinleştirmesine yardımcı olur.
EMDR terapisi üzerine 30'dan fazla pozitif kontrollü sonuç çalışması yapılmıştır. Bazı araştırmalar, tek travma mağdurlarının %84-90'ının yalnızca 90 dakikalık, 3 seanstan sonra artık travma sonrası stres bozukluğuna sahip olmadığını gösteriyor. HMO Kaiser Permanente tarafından finanse edilen bir başka çalışma, tek travma mağdurlarının %100'ünün ve çoklu travma mağdurlarının %77'sinin yalnızca 50 dakikalık altı seanstan sonra artık TSSB tanısı almadığını buldu. Başka bir çalışmada, gazilerin %77'si 12 seansta Travma Sonrası Stres Bozukluğun'dan kurtuldu. EMDR terapisi hakkında o kadar çok araştırma yapılmıştır ki, artık Amerikan Psikiyatri Birliği, Dünya Sağlık Örgütü ve Amerika Savunma Bakanlığı gibi kuruluşlar tarafından travma ve diğer rahatsız edici deneyimler için etkili bir tedavi şekli olarak kabul edilmektedir. Travmanın etkili bir tedavisi olarak dünya çapında kabul gören EMDR terapisinin, insanların düşük benlik saygısına, güçsüzlük duygularına ve beraberinde getirdiği sayısız soruna neden olan “günlük” anıları tedavi etmede nasıl etkili olacağını kolayca bilimsel çalışmalarda görebilirsiniz. Ayrıca dünya çapında 100.000'den fazla klinisyen EMDR terapiyi kullanmakta ve Son 25 yılda milyonlarca insan başarıyla tedavi edilmiştir.
EMDR terapisi sekiz aşamalı bir tedavidir. Seansın bir bölümünde göz hareketleri (veya diğer iki taraflı stimülasyon) kullanılır. Klinisyen önce hangi travmatik anıyı hedefleyeceğini belirledikten sonra, danışandan o olayın ya da düşüncenin farklı yönlerini akılda tutmasını ve gözlerini kullanarak terapistin elini danışanın görüş alanında ileri geri hareket ederken izlemesini ister. Bu olurken, Harvard'lı bir araştırmacının Hızlı Göz Hareketi (REM) uykusunda yer alan biyolojik mekanizmalarla bağlantılı olduğuna inandığı nedenlerden dolayı, içsel çağrışımlar ortaya çıkar ve danışanlar hafızayı ve rahatsız edici duyguları işlemeye başlarlar. Başarılı EMDR terapisinde, acı veren olayların anlamı duygusal düzeyde dönüştürülür. Örneğin, bir tecavüz kurbanı, bu olayın verdiği olumsuz etkiden dolayı korku ve kendinden iğrenme duygusundan, "Bundan kurtuldum ve güçlüyüm" şeklindeki kesin inancı EMDR terapisi çalışıldıktan sonra benimsemeye geçer. Konuşma terapisinden farklı olarak, danışanların EMDR terapisinde kazandıkları içgörüler, klinisyenin yorumundan çok, danışanın kendi hızlandırılmış entelektüel ve duygusal süreçlerinden kaynaklanır. Net etki, danışanların EMDR terapisini, bir zamanlar kendilerini küçük düşüren deneyimler tarafından güçlenmiş hissetmeleridir. Emdr terapi seansları yaraları sadece kapanmakla kalmayıp, bu rahatsız eden anıların dönüşmesine de yardımcı olmaktadır. EMDR terapötik sürecinin doğal bir sonucu olarak, danışanın düşünceleri, duyguları ve davranışlarının tümü, duygusal sağlığın ve kararlılığın sağlam göstergeleridir.
EMDR Psikoterapi Süreci
EMDR terapisi, tedavi etkilerini en üst düzeye çıkarmak için farklı unsurları birleştirir. Teorinin tam açıklaması, tedavi sırası ve protokoller ve aktif mekanizmalar üzerine araştırmaları F. Shapiro (2001) Göz hareketi duyarsızlaştırma ve yeniden işleme: Temel ilkeler, protokoller ve prosedürler kitabı üzerinden bulabilirsiniz.
EMDR terapisi üç zaman dilimine dikkati içerir: geçmiş, şimdi ve gelecek. Geçmişteki rahatsız edici anılara ve ilgili olaylara odaklanılır. Ayrıca, sıkıntıya neden olan mevcut durumlara ve gelecekteki olumlu eylemler için gereken beceri ve tutumların geliştirilmesine destek olunur. EMDR terapisi ile bu maddeler sekiz aşamalı bir tedavi yaklaşımı kullanılarak ele alınmaktadır.
Aşama 1: İlk aşama, bir öykü alma seans(lar)ıdır. Terapist danışanın hazır olup olmadığını değerlendirir ve bir tedavi planı geliştirir. Danışan ve terapist, EMDR işleme için olası hedefleri belirler. Bunlar, duygusal sıkıntıya neden olan üzücü hatıraları ve mevcut durumları içerir. Diğer hedefler geçmişte ilgili olayları içerebilir. Danışanın gelecekteki durumlarda ihtiyaç duyacağı belirli becerilerin ve davranışların geliştirilmesine vurgu yapılır.
İlk EMDR işleme, yetişkin başlangıçlı stresörlere veya danışanın sorunlu bir çocukluğu varsa tanımlanan kritik olaya değil, çocukluk olaylarına yönlendirilebilir. Danışanlar genellikle durumları hakkında içgörü kazanır, duygusal sıkıntı giderilir ve davranışlarını değiştirmeye başlarlar. Tedavinin uzunluğu travmaların sayısına ve TSSB başlangıç yaşına bağlıdır. Genellikle tek olaylı yetişkin başlangıçlı travması olanlar 5 saatin altında başarılı bir şekilde tedavi edilebilirler. Birden fazla travma mağduru daha uzun bir tedavi süresi gerektirebilir.
Aşama 2: Tedavinin ikinci aşaması sırasında terapist, danışanın duygusal sıkıntıyla başa çıkmak için birkaç farklı yolu olmasını sağlar. Terapist, müşteriye seanslar sırasında ve seanslar arasında kullanabileceği çeşitli imgeleme ve stres azaltma tekniklerini öğretebilir. EMDR terapisinin amacı, danışan seanslar sırasında ve seanslar arasında dengeyi korurken hızlı ve etkili bir değişim sağlamaktır.
Aşama 3-6: Aşama üç ila altı arasında, EMDR terapi prosedürleri kullanılarak bir hedef belirlenir ve işlenir. Bunlar, müşterinin üç şeyi tanımlamasını içerir:
1. Hafızayla ilgili canlı görsel görüntü
2. Kendi hakkında olumsuz bir inanç
3. İlgili duygular ve beden duyumları.
Ek olarak, danışan olumlu bir inanç tanımlar. Terapist, danışanın olumlu inancı ve olumsuz duyguların yoğunluğunu derecelendirmesine yardımcı olur. Bundan sonra, danışana ikili stimülasyon setlerini kullanarak aynı anda EMDR işlemeye girerken görüntü, olumsuz düşünce ve beden duyumlarına odaklanması talimatı verilir. Bu setler göz hareketlerini, dokunmaları veya tonları içerebilir. Bu setlerin tipi ve uzunluğu her müşteri için farklıdır. Bu noktada, EMDR terapisti danışanına, kendiliğinden olan her şeyi fark etmesi talimatı verilir.
Her bir uyarı setinden sonra, klinisyen danışana zihninin boş kalmasına izin vermesini ve aklına gelen her türlü düşünce, duygu, görüntü, hafıza veya hissi fark etmesini söyler. Hastanın söylediklerine bağlı olarak, klinisyen bir sonraki ilgi odağını seçecektir. Yönlendirilmiş odaklanmış dikkatle bu tekrarlanan setler, seans boyunca birçok kez meydana gelir. Danışan sıkıntılı hale gelirse veya ilerlemekte güçlük çekiyorsa, terapist danışanın tekrar yoluna girmesine yardımcı olmak için yerleşik prosedürleri (duygu düzenleme teknikleri) takip eder.
Danışan, hedeflenen bellekle ilgili herhangi bir sıkıntı bildirmediğinde, seansın başında tanımlanan tercih edilen olumlu inancı düşünmesi istenir. Bu zamanda, danışan gerekirse olumlu inancını ayarlayabilir ve ardından bir sonraki sıkıntılı olay dizisi sırasında buna odaklanabilir.
7. Aşama: Yedinci aşama olan kapanışta, terapist danışandan hafta boyunca bir günlük tutmasını ister. Günlük, ortaya çıkabilecek ilgili materyalleri (rüyalar) not almalıdır. Danışana ikinci aşamada ustalaştığı kendi kendini sakinleştirme faaliyetlerini uygulaması istenir.
Aşama 8: Bir sonraki oturum, sekizinci aşama ile başlar. Sekizinci aşama, şimdiye kadar kaydedilen ilerlemenin incelenmesinden oluşur. EMDR tedavisi, ilgili tüm tarihsel olayları, sıkıntı yaratan güncel olayları ve farklı tepkiler gerektirecek gelecekteki olayları işler.
Sizde bu hizmeti almak istiyorsanız bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Sağlıklı günler.
Klinik Psikolog Mustafa COŞGUN Klinik Psikolog Şadiye KAYA COŞGUN